Ben jij als adviseur een professional? En wat betekent dat voor jou? En welke fasen zijn er te onderscheiden bij de ontwikkeling van professionals? In het zojuist verschenen boek ‘Je Binnenste Buiten’ geeft Manon Ruijters veel inzicht in het begrip professionele identiteit. Zij noemt dat “hetgeen wat iemand onvervreemdbaar kleur geeft in zijn werk.” In deze blog enkele belangrijke thema’s hieruit voor (interne) adviseurs.
Iedereen wordt professional genoemd of noemt zichzelf professional, maar wat houdt de term eigenlijk in? Een heldere definitie komt van Ruijters & Simons (2014): “ Een professional is iemand die ervoor kiest en zich erop toelegt om, met behulp van specialistische kennis en ervaring, klanten op een competente en integere wijze steeds beter van dienst te zijn. Daarbij maakt hij gebruik van, en draag actief bij aan, een community van medeprofessionals die het vak bij voortduring ontwikkelen.” Het gaat dus om een specialisme kiezen en te werken voor klanten: diensten leveren in een (veelal) complexe context met de klant.
Daarnaast draait het om het ontwikkelen van kennis in een groep. Je kunt de collectieve kennis ontwikkelen met collega’s van je eigen afdeling of buiten de organisatie met vakbroeders in vakverenigingen. Voor de interne adviseur is het de opgave om, tussen al die vragen die op je afkomen vanuit de organisatie, je eigen weg te bepalen. Je te blijven richten op een eigen expertise en tijd te nemen om deze te blijven ontwikkelen.
De belangrijke notie uit de eerste zin is dat het professional zijn een bewuste keuze is. Je kiest ervoor en daar ‘moet je wel wat voor doen’. En blijven doen. Voor interne adviseurs ligt de uitdaging om ‘vers’ te blijven (zie blog spanningsvelden). Hoe blijf je met een verse blik naar je organisatie kijken, houdt je voldoende afstand, zorg je voor je eigen (theoretische) ontwikkeling en draag je bij aan en leer je van je (interne) vakbroeders?
Ontwikkel je volgens het T-profiel
Hierbij helpt het T-profiel van Hans Wijers in Weggeman (2007). Kern is dat de (interne) adviseur met enige ervaring kiest voor een specialisme waarin hij zichzelf wil verdiepen: de poot van de T. Daarnaast kies je een tot drie bijpassende gebieden die je op hoofdlijnen bijhoudt zodat je met vakgenoten in gesprek kan blijven: het dak van de T. In het begin van je carrière is het meer een driehoek; je werkt breder en je doet gaandeweg ervaring op en kiest ervoor om van de driehoek de randen af te schrapen en te vormen tot een T. In je vak duurt het ongeveer tien jaar om een echte expert te worden, mogelijk verloopt het gaandeweg in nieuwe gebieden sneller. Als intern adviseur zal dit sneller verlopen, aangezien er in een organisatie meestal minder specialisten lopen. Het blijft belangrijk om tijd en aandacht te nemen om je expertise te ontwikkelen, evt. met een mentor of coach.
FIGUUR T-PROFIEL
Fasen van professionele ontwikkeling
Ruijters heeft op basis van o.a. het werk van ontwikkelingspsycholoog Erikson een model ontwikkeld voor de fasen van professionele ontwikkeling. Bij kinderen zijn de oorspronkelijke ontwikkelingsfasen heel mooi te zien, zie Google bij Erik Erikson & Stages.
Je kan dit model gebruiken om gevoel te krijgen waar je staat in je eigen ontwikkeling en wat je te doen hebt. Of waar je je nu bevindt. Als je start met verdiepen geeft het je handvatten voor volgende stappen en bevestiging van je huidige situatie. Indien je met de nodige werkervaring in een nieuw beroep of expertise begint zal je (weer) tijd nodig hebben om op je oude level van professionaliteit te komen. Je kunt jouw ontwikkeling, op een gebied waar je je senior in voelt, en jouw ontwikkeling, op een gebied waar je net in bent begonnen, eens naast elkaar leggen. Dit model helpt je om je situatie en gevoelens te herkennen.
FIGUUR PROFESSIONELE ONTWIKKELING
Voor de verschillende fasen heb je tijd nodig. Om de eerste twee fasen door te komen ben je ongeveer 1 jaar aan de slag. Om de fasen van initiatief en competentie af te ronden zal je twee jaar nodig hebben en voor de volgende 2 fasen 3 jaar. Na 9 à 10 jaar ben je een echte expert en heb je alle fasen doorlopen.
Natuurlijk kunnen managers en organisaties in dit alles een rol spelen. Door de behoeften van hun professionals centraal te stellen en opvattingen en waarden te bevragen. En vooral door te helpen om tijd en ruimte voor reflectie te creëren. Maar de adviseur heeft het vooral zelf te doen. Hoe kun je jezelf professional noemen als je b.v. nooit een boek leest?
| Tips voor het vormgeven van je professionele identiteit voor (interne) adviseurs)
– Lees, lees, lees. Artikelen zijn meer recent, lees blogs, blijf bij via de sociale media (zie LinkedIn groepen), lees boeken en ga naar inhoudelijke vakdagen – Reflecteer, zelf of met een collega/coach over jouw professionele identiteit. Neem deel aan intervisiegroepen – Specificeer (verder) jouw expertise (waar ben je van?), ontwikkel jezelf en je expertise (zie blog Blijvend ontwikkelen) – Neem bewust afscheid van oude opvattingen en gebieden. – Kies! Kies om een professional te zijn, kies voor welk gebied jegaat, kies om tijd te maken voor reflectie en je eigen ontwikkeling. Zoals je hardloopt of squasht voor je conditie moet je ook zorgen voor je professionele conditie
|
Literatuur
Je Binnenste Buiten. 2015, Manon Ruijters en collega’s
Top Class. Professionele identiteit als weg naar excellentie. 2014, Ruijters en Simons
Leidinggeven aan professionals? Niet doen. 2007, Weggeman